Werken bij WIJ 3.0, impressies

Nieuwsgierig naar hoe het is om bij WIJ 3.0 te werken? Hieronder lees je drie verhalen, waarin medewerkers vertellen over de waarde van hun werk.

Anke van Eerd

Waardevol Werk: interview met IPS-coördinator Anke van Eerd

WIJ 3.0 gaat voor groei en ontwikkeling, elke dag weer. Rijst de vraag: hoe betekenisvol is het dagelijkse sociale werk in de praktijk? In dit interview vertelt Anke van Eerd – IPS-coördinator en IPS-trajectbegeleider – over de waarde van haar werk voor cliënten, de samenleving en haarzelf.

‘In de twintig jaar dat ik re-integratiewerk doe, heb ik met veel verschillende doelgroepen gewerkt. De laatste zes jaar begeleid ik vooral mensen met een psychische kwetsbaarheid. Daarmee heb ik mijn roeping gevonden; het is de doelgroep waarmee ik het liefste werk. Ik weet nog hoe dat voor mij op zijn plek viel. Zes jaar geleden gaf ik sollicitatietraining aan een groep mensen met een GGZ-achtergrond. Zij hadden hun behandeling net afgerond. Dus ik stond daar voor die groep, met koffie en koekjes, en een van hen zei: als je net uit de behandeling komt, zijn de schappen van de maatschappij wel erg leeg.

Dat kwam binnen. Het waren allemaal mensen die goed opgeleid waren, jarenlang ontzettend hard gewerkt hadden en geconfronteerd werden met wat ons allemaal kan overkomen: een depressie, een bipolaire stoornis, een psychose, een angst- of een paniekstoornis. Ze waren zo gemotiveerd en wilden zo graag werken, maar liepen tegen veel obstakels aan. Dit mag gewoon niet! Dat is wat ik dacht. En ik wist ook meteen: dit is mijn doelgroep. Niemand uitsluiten, dat is hoe WIJ 3.0 en ik willen werken. Er is een plek voor iedereen.’

Zonder oordeel

‘Ik heb cliënten gevraagd: “Wat is de waarde van mijn werk voor jou?” Dan zeggen ze: je bent zonder oordeel en staat naast mij. In onze begeleiding staat de IPS-methodiek centraal. De begeleiding naar betaald werk is in deze methodiek geïntegreerd in de GGZ-behandeling. De wens van de cliënt staat daarbij centraal, want werk vinden werkt het beste als je je wens mag nastreven. Ik vraag ze: wat wil je het allerliefst en wat is dan de eerste stap? Dan blijkt dat de wens soms ver weg is, maar het eerste kleine stapje is altijd te zetten. En op die manier kom je steeds een beetje verder.

Wat zo’n eerste stap kan zijn? Stel dat iemand die is uitgevallen het idee heeft dat het UWV ze op de hielen zit, dan kan de eerste wens zijn: rust creëren. En uitzoeken: is het een feit dat ze mij op de hielen zitten? Dat geeft vaak al zoveel lucht. Ik begeleid iemand die is uitgevallen in fulltime werk als programmeur. Hij wilde zo graag terug naar zijn oude vakgebied, maar het idee alleen al gaf hem stress en het gevoel van: dat lukt nooit. Hij is nu ICT-adviseur in een zorgcentrum; het personeel kan met de vragen rondom een personeelszakenapp bij hem terecht. Veel minder uren, een heel andere werkdruk, veel directe waardering. ‘Dit is de beste therapie tot nu toe’, liet hij me gisteren weten.’

Wantrouwen omzetten in vertrouwen

Vertrouwen krijgen

‘Bij sommige mensen loont het juist om niet het cv op tafel te leggen. Als we dat even wegleggen, merk ik dat ze vrijuit praten. Een opluchting. We kunnen het over de mens achter het cv hebben. Ik laat ze dan vertellen over zichzelf. Vaak hebben ze grote stress over het gat in hun cv of een gestelde diagnose. Dat is een verhaal waar ze niet heel trots op zijn wanneer ze het vertellen. Wat ik dan doe: ik leg de nadruk op de dingen waar ze wel goed in zijn, zodat we een verhaal maken dat even waar is, maar waarmee ze wél naar buiten willen treden. Eigenlijk hoef ik alleen maar te luisteren. Ik heb de neiging om te horen wat mooi is. Dat geef ik terug aan mensen. Die denken dan: oh ja, zo kun je het ook zien.

Het doel van mijn werk is dat mijn cliënten er vertrouwen in krijgen dat het kan, dat het lukt. En dat ze de stap gaan zetten richting hun wens. IPS is een praktische methodiek gericht op dingen doen buiten de spreekkamer. Gesprekken aangaan met werkgevers, met relevante contacten uit het netwerk dat cliënt en ik hebben. Je leert het meest van concrete ervaringen, liefst positief, maar ook negatief. Ik help cliënten ook omgaan met afwijzingen. Wantrouwen omzetten in vertrouwen. Ik wil mensen ook duidelijk doen inzien dat ze het niet alleen hoeven te doen. Ik geen ken geen dapperder doelgroep dan deze, maar ze doen het vaak heel erg alleen met veel tegenstanders. Laten we het samen doen.’

Niet pamperen

‘In de praktijk blijkt het vooral te werken wanneer mensen na een fase van oriëntatie op ‘wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik’, zo snel mogelijk aan het werk gaan. Het hoeft niet meteen de droombaan te zijn en het mag ook voor een klein aantal uren per week. Wat belangrijk is dat niet ik, maar de cliënt bepaalt wat de eerste stap is. Soms blijkt een stap niet haalbaar, niet realistisch. Licht administratief werk bijvoorbeeld. Dat is er heel weinig op de arbeidsmarkt van nu en door de automatisering neemt het steeds verder af. Dat ontdekken is confronterend en soms niet gemakkelijk te accepteren. Dan is het belangrijk stil te staan bij dit inzicht om, nadat het bezonken is, liefst weer opnieuw op pad te gaan.

Waarom zou je iemand uitsluiten?

Voor mij is het in die fase belangrijk dat ik werkgevers om me heen heb verzameld die openstaan voor mensen met niet-alledaagse verhalen. En ik zorg ervoor dat ik de kwaliteiten en vaardigheden van mijn cliënten helder heb, zodat ik de goede match kan maken. Ik vind het geweldig wanneer mensen die zes jaar niet buiten zijn geweest de moed hebben opgevat om het gesprek met mij aan te gaan en opgelucht naar buiten lopen. Nog mooier is het als ze daarna óók een goed gesprek hebben met een werkgever en aan de slag kunnen. Als dat is waarvoor ik leef, heb ik precies het goede werk gekozen.

Niemand uitsluiten

De waarde van mijn werk voor het grotere geheel? Het heet niet voor niets een samenleving. Daar horen we allemaal bij. Of je nu oud of jong bent, rijk of arm, gewoon of anders, iedereen heeft zijn toegevoegde waarde. Waarom zou je iemand uitsluiten? In de praktijk merk ik dat elke werkgever wel iemand kent die op wat voor manier dan ook niet helemaal standaard is. Ik ben ervoor om een match te vinden die past voor allebei. Ik ben er heilig van overtuigd dat we iedereen nodig hebben om een harmonieus geheel te vormen. Blijkbaar vind ik dat belangrijk. Harmonie, daar strijd ik voor.

Foto’s: Gerbrand Langenberg
Tekst: Thijs Tomassen

Joost Mellink

Waardevol Werk: interview met werkbegeleider Joost Mellink

WIJ 3.0 gaat voor groei en ontwikkeling, elke dag weer. Rijst de vraag: hoe betekenisvol is het dagelijkse werk in de praktijk? In dit interview vertelt Joost Mellink, werkbegeleider bij de Circulaire Werkplaats in Hoograven over de waarde van zijn werk.

“Als werkbegeleider bij de Circulaire Werkplaats trek ik samen met de deelnemers van WIJ 3.0 op. Wij geven meubelstukken die normaal in de container belanden een tweede leven. Ik ben behoorlijk handig. Ik heb geen achtergrond in zorg en welzijn, want ik heb de kunstacademie gedaan. Als kunstenaar hield ik hier en daar exposities. Vervolgens heb ik voor een debatcentrum gewerkt, maar daar miste ik het gevoel dat wat ik deed ook belangrijk was voor andere mensen. Betekenisvol werk, inderdaad, en dat op een alledaags niveau. Dat vind ik hier, in de Circulaire Werkplaats die vorig jaar is opgezet door WIJ 3.0 en De Arm, Emmaus Haarzuilens en Emmaus Domstad.

Vastlopen en weer actief worden

Ik begeleid deelnemers aan de ene kant in praktische zin en leer ze bijvoorbeeld schilderen, schuren en andere kleine klus- en reparatiewerkzaamheden verrichten. Aan de andere kant help ik ze om weer aan de slag te kunnen en hun oude werkritme op te pakken. Het gaat vaak om mensen die tegen hun eigen grenzen zijn aangelopen en daardoor in hun vorige baan zijn vastgelopen. Het is een vrij gevarieerde en fijne groep mensen van pakweg tussen de 30 en 65 jaar.

Joost Mellink (foto: Gerbrand Langenberg)

Gemiddeld zijn we met 10 tot 12 deelnemers. Het zijn mensen die weer actief willen zijn. Verder zitten er ook mensen tussen die een langer traject bij WIJ 3.0 volgen en dankzij dit werk nieuwe dingen kunnen leren en een betekenisvolle invulling aan hun dag willen geven.”

Betrokkenheid

“We werken sinds 1 juli volgens het concept van Louise Cohen. Zij is een ontwerper uit Leeuwarden, waar ze onder de naam ‘The Upcycle Collection‘ waardeloze producten weer waardevol maakt. Een designcollectie van ‘kringloop eenlingen’, zoals zij het noemt. Ook daar werken herintreders aan mee. Kenmerkend is dat we van verschillende kastjes, stoelen of banken één geheel maken, vaak met gebruik van felle kleuren als het verbindende element. Een gesamtkunstwerk? Ha, zo zou je het met veel goede wil kunnen noemen. Alle deelnemers werken in elk geval samen aan hetzelfde object. Dat maakt niet alleen dat ze leren samen te werken en dat er een groepsgevoel ontstaan, maar het vergroot ook de betrokkenheid bij het werk.

Wat ik leuk vind om te zien: het gaat over het opknappen van behapbare objecten, dus de deelnemers boeken snel resultaat en dat maakt ze trots. Een afgedankt kastje snel mooi maken, dat is hartstikke leuk natuurlijk. En het geeft voldoening, zowel bij de deelnemers als bij mij. Dat voedt ook de betrokkenheid bij het werk”

Eigen tempo

“Dit werk levert nog meer waarde op. Wat het meest in het oog springt: we zijn een circulaire werkplaats, dus we zijn sowieso op het gebied van duurzaamheid erg goed bezig. We maken van afval echt mooie objecten. Die gaan vervolgens naar kringloopwinkels of naar bedrijven en stichtingen. En verder: ik spreek uit eigen ervaring als ik zeg dat het ons allemaal kan gebeuren dat je in je persoonlijke leven vastloopt, op wat voor manier dan ook. Bijvoorbeeld omdat je in je werkzame leven een bepaalde druk niet aankunt of omdat je niet op je plek bent. Ik vind het heel belangrijk dat er plekken zijn waar je dat opnieuw mag uitzoeken. Waar je fouten mag maken en waar het niet om efficiency en de allerhoogste opbrengst gaat. Waar je mag ervaren wat je eigen tempo is en van welk werk je enthousiast wordt. En dat daar dan ook mensen zijn die een beetje op je letten. Ik vind dat een heel belangrijke waarde van ons werk, die doorsijpelt naar de samenleving. Om een mooi voorbeeld te geven: mensen die eerst worstelden met hun perfectionisme, leren bij ons om dat een beetje los te laten. Ze zijn dan oprecht trots op wat ze gemaakt hebben.”

Tekst: Thijs Tomassen

Bas Icke

Waardevol Werk: interview met begeleider Bas Icke

WIJ 3.0 gaat voor groei en ontwikkeling, elke dag weer. Rijst de vraag: hoe betekenisvol is het dagelijkse sociale werk in de praktijk? In dit interview vertelt begeleider Bas Icke over de waarde van zijn werk voor cliënten, de samenleving en hemzelf.

‘Al bijna 25 jaar werk ik als begeleider in de zorg. In die tijd heb ik met verschillende doelgroepen gewerkt, waarvan het langst met dak- en thuislozen. Ik heb altijd al belangstelling gehad voor mensen die zich aan de rand van de samenleving bevinden. Ik ken de doelgroep en kan er goed mee werken. Nu ben ik actief op een gesloten afdeling voor mensen met psychiatrische problemen, de VKB Mariënburg. Je zou kunnen zeggen dat ik intern zit. Samen met mijn collega’s van WIJ 3.0 begeleiden we de vierentwintig mensen die hier verblijven. Vanwege het gesloten karakter van deze afdeling zijn we geen locatie voor dagbesteding, maar vormen we een activiteitenteam dat zich alleen richt op de bewoners van deze plek.

Veiligheid bieden

We werken met een doelgroep met een complexe problematiek. Lang niet iedereen kan dat. Zelf ben ik niet verrast, overweldigd of verbaasd door de verschillende uitingen van de ziektebeelden die hier voorkomen. Het schrikt mij niet af; het mag er juist allemaal zijn. Vaak is het gedrag. Daaronder zit altijd nog een persoon, een mens. Bovendien is lang niet iedereen 24 uur per dag psychotisch of schizofreen. Er zijn altijd momenten dat je werkelijk contact hebt. De dagbestedingsactiviteiten die wij aanbieden zijn een mooi middel om de cliënten in het nu te krijgen, om ze te laten voelen dat ze een persoon zijn. We gaan met ze naar buiten, brengen ze de maatschappij in. We gaan met ze zwemmen of een kop koffie in het café drinken, die ze zelf bestellen en afrekenen. Dan zitten ze gewoon tussen jou en mij koffie te drinken. Dat is voor voor hen een goede ervaring.

Betekenis hebben voor anderen

Betrouwbaar zijn

Dit is waardevol werk voor mij. Ik draag bij aan een goede, diverse samenleving. Ik heb niks met commerciële activiteiten. Met meer omzet, meer winst, meer verdienen. Ik vind het veel belangrijker om blij te zijn. Dat ik op het werk kom en betekenis heb voor andere mensen. Dat ze blij zijn dat ik er ben en dat ik er voor ze ben. Hoe ik dat doe? Door cliënten te verwelkomen. Door ze veiligheid te bieden. Het kan zijn dat ik in het atelier zit met vijf cliënten om te kleuren en te breien. Als sommigen van hen het fijn vinden om er gewoon bij te zitten, dan kan dat. Maar ook: even langsgaan als ze niet van hun kamer komen. Ze worden dan gezien, daar gaat het om.

Van mij vergt dat betrouwbaarheid, stabiliteit, regelmaat en ritme. Ik blijf erbij als hun stoornis opspeelt. Daarmee toon ik dat ze er nog steeds mogen zijn, ook als dat er is. Het is belangrijk dat ik aanvoel of ze hoog of laag in hun spanning zitten. Dan is het aan mij om energie te geven of weg te nemen. Observeren en waarnemen, dat is wat ik veel doe.

Cliënten als familie behandelen

Zorgen voor iedereen

Waar ik voor ga in mijn werk? Dat de mensen die ik begeleid een zo normaal mogelijk leven leiden. Ik maak opmerkingen als: heb je een nieuwe jas? Ben je naar de kapper geweest? Wat is je kamer een bende… Zoals ik met mijn familie en buren omga, zo willen we ook met cliënten omgaan. Zij zijn ook mensen. Vaak zijn ze al jong opgevangen om hun familie te ontlasten. Deze mensen hebben 24 uur begeleiding nodig. Ik vind het heel mooi dat we als samenleving zien dat er voor deze mensen gezorgd moet worden en dat daar vanuit het zorgstelsel geld voor is.

Ik vind het een belangrijk en fijn idee dat we in een land wonen waar er wordt gezorgd voor iedereen. Het is een goede oplossing dat we daar belasting voor betalen. Zo ben ik op mijn beurt blij dat er mensen bij de bank werken zodat ik geld van mijn rekening kan halen. Dat er mensen zijn die de straat maken zodat ik eroverheen kan fietsen. Op mijn beurt zorg ik voor de cliënten in de kliniek. Er zijn veel mensen die zeggen: ik zou niet in de psychiatrie kunnen werken. Andersom zou ik het weer heel moeilijk vinden om met mensen met dementie te werken. We kijken weleens bij zulke dagbestedingslocaties en dan denk ik: petje af hoor. Zo dragen we allemaal ons steentje bij aan een betere samenleving.’

Foto’s: Gerbrand Langenberg
Tekst: Thijs Tomassen